ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΠΟΥΛΟΠΟΥΛΟΥ (1959-2019)

Η ομιλία μου στην εξόδιο ακολουθία για την αγαπημένη συνάδελφο, Τρίτη 12 Μαρτίου 2019, στον Ι.Ν. της Αγίας Σοφίας Νέου Ψυχικού.

Μόλις ακούσαμε τη θλιβερή είδηση της εκδημίας της αγαπημένης φίλης και συναδέλφου, της Αγγελικής Πουλοπούλου, η φύση της αττικής γης έδειχνε το πιο γλυκό και χαμογελαστό πρόσωπό της, ευρισκόμενη σε φάση ανοιξιάτικης αναγέννησης. Και καθώς μια φυσιολογική και αυθόρμητη αντίδραση προκειμένου να συλληφθεί το αδόκητο και να υποδηλωθεί το άρρητο, με το οποίο μας φέρνει αντιμέτωπους ο θάνατος, είναι η αναζήτηση θετικών σκέψεων και εικόνων σχετικών με το προκείμενο γεγονός, θα ήταν εύλογο να ανακαλέσει κανείς στη μνήμη του μια χαρακτηριστική φράση που ειπώθηκε από γνωστό πολιτικό άνδρα κατά την κηδεία του μακαριστού αρχιεπισκόπου Σεραφείμ πριν από πολλά, πλέον, χρόνια: είναι ωραίο να πεθαίνεις άνοιξη στην Ελλάδα.

Σε μας που έχουμε την τύχη να ζούμε σε τούτον τον ευλογημένο τόπο τούτη η φράση πράγματι ηχεί ευχάριστα στα αυτιά μας και μπορεί να λειτουργήσει αποτελεσματικά ως ελάχιστο πλην κατάλληλο και στέρεο ψυχικό στήριγμα, ως μέσον κατευνασμού της οδύνης υπό δύσκολες συνθήκες. Κι ας γνωρίζει κατά βάθος κάθε εχέφρων και νοήμων άνθρωπος πως τούτη η φράση περισσότερο συμβολική παρά οντολογική αξία έχει, καθώς δεν ανήκει στις δυνατότητες του ανθρώπου να επιλέξει τις βασικές συντεταγμένες της βιολογικής ύπαρξης και της τελευτής του. Οι άνθρωποι συνηθίζουν να κάνουν σχέδια ερήμην του Θεού, όπως συνήθιζε να λέει και η αγαπημένη μας Αγγελική. Κατόπιν εορτής μπορούν μονάχα να εκδηλώνουν την ευαρέσκεια ή τη δυσαρέσκειά τους, να σχολιάζουν τα τεκταινόμενα και πολύ περισσότερο τα γεγονότα και στην καλύτερη περίπτωση να ικανοποιούνται με το έργο της αναπροσαρμογής των σχεδίων τους, όταν πλέον στην πραγματικότητα δεν έχουν άλλην επιλογή. Και τούτη τη βαθιά γνώση της conditio humana, των περιορισμών της ανθρώπινης ύπαρξης, έμελλε να τη βιώσει και με τρόπο τραγικό στις οικείες υποθέσεις της και η ίδια η φίλη και συνάδελφός μας, καθώς δεν αξιώθηκε, όπως λογάριαζε, να επιστρέψει στο πόστο της, στις επάλξεις του λειτουργήματός της, όταν πια η άνοιξη θα είχε μπει για τα καλά και ο καιρός δεν θα ήταν δυσμενής για την υγεία της, περιμένοντας τότε να μας αποχαιρετήσει όλους πανηγυρικά αποχωρώντας από την Υπηρεσία και ξεκινώντας τη διαδρομή της για την επόμενη φάση μιας ήρεμης και γεμάτης οικογενειακής ζωής. Όμως για μια φορά ακόμη οι θείες βουλές αποδείχτηκαν διαφορετικές και αδιαπραγμάτευτα ισχυρότερες από τις ανθρώπινες επιθυμίες.

Κυρίες και κύριοι

Η επίγνωση της θνητότητας του ανθρώπου είναι η αφετηρία και η προϋπόθεση της σοφίας του. Ως άνθρωπος πραγματικά μορφωμένος και βαθιά καλλιεργημένος η Αγγελική Πουλοπούλου υπήρξε ενεργό και δραστήριο μέλος της τοπικής κοινότητας των πιστών του τόπου τούτου, θέλοντας να συμβάλει στην κατάκτηση και τη διάδοση των αρετών που συνδέονται με τη γνώση και τη συνειδητοποίηση των ορίων, αλλά και των δυνατοτήτων του ανθρώπινου είναι, των αρετών της ευσέβειας, της μετριοφροσύνης, της σωφροσύνης, της δικαιοσύνης και πάνω απ’ όλα της αγάπης. Η Αγγελική, όπως μου είχε εμπιστευθεί, κρατούσε βαθιά μες στην ψυχή της την πολύτιμη παρακαταθήκη του πατέρα της, να είναι με τη μόρφωσή της πρώτα χρήσιμη στην κοινωνία και ύστερα στον εαυτό της. Κι έτσι δεν παρέλειπε να δείχνει πόσο λογάριαζε τον πλησίον, όχι με αφηρημένα λόγια και επιφανειακές διακηρύξεις, αλλά με καθημερινή βίωση των ηθικών αξιών που εκπήγαζαν από τα βάθη της ψυχής και της προσωπικότητάς της. Δεν δίσταζε σε καμία στιγμή να δείχνει την ένταση των συναισθημάτων της, είτε επρόκειτο για αντιδράσεις σε διαφορετικές απόψεις, είτε για μητρικές συμβουλές, είτε για φιλικές παρατηρήσεις και οξυδερκή πειράγματα. Ο πλησίον για την Αγγελική ήταν μια έννοια που δεν γνώριζε μικρόψυχους περιορισμούς, περιλάμβανε και τον συνάδελφο, και τον μαθητή, και τον απόφοιτο, και τον γονιό, και το στέλεχος της διοίκησης και της αυτοδιοίκησης, και τον άπορο και τον άστεγο της γειτονιάς. Πάντα με θετική σκέψη και όχι με κακία εξέφραζε με παρρησία την άποψή της, αφήνοντας τα πράγματα να εξελιχθούν μέχρι του σημείου που επέβαλλε η ίδια η αναγκαιότητα των καταστάσεων, επιδιώκοντας και πετυχαίνοντας πάντα την επάνοδο στην κανονικότητα των ειλικρινών σχέσεων και της αμοιβαίας αναγνώρισης και εκτίμησης.

Λένε συχνά πως η επέλευση του θανάτου είναι η μόνη βεβαιότητα της ζωής. Ο άνθρωπος πράγματι δεν είναι σε θέση να επιλέξει εάν θα είναι θνητός, όμως μπορεί να επιλέξει τον τρόπο με τον οποίον θα ζήσει τα χρόνια της βιολογικής ύπαρξης που του δωρίζει ο Δημιουργός του. Με τον τρόπο βίωσης του υπαρξιακού του χρόνου δείχνει και κατά πόσον μπορεί να συλλάβει εις βάθος το μυστήριο της ζωής, πράγμα που ειδικά για τον Χριστιανισμό έχει απόλυτη πρακτική προτεραιότητα στον ενθάδε κόσμο και αποτελεί προϋπόθεση για την ευόδωση των σχεδίων για την οριστική μεταφυσική υπέρβαση της θνητότητας. Η ζωή οφείλει να είναι στραμμένη στην ενσυνείδητη και ευφρόσυνη βίωση των φάσεων και των στιγμών της με άξονα τη σοφία της συνολικής θεώρησής της και τούτο ακριβώς έκανε πράξη με τρόπο υποδειγματικό η πολυφίλητη Αγγελική μας, έχοντας κατορθώσει να μοιραστεί ό,τι εκείνη θεωρούσε σημαντικό με όσους ανθρώπους αποδείχτηκαν σημαντικοί. Έχοντας κατορθώσει να βιώσει έντονα τις αντιθέσεις της ζωής, διαπνεόμενη όμως πάντα από βαθιά αγάπη για τη ζωή την ίδια, στην οποία ενέτασσε με σεμνότητα και σοφία την προσωπική της ύπαρξη, κατάφερε τελικά να μας δείξει πως η βεβαιότητα του θανάτου, μολονότι καθ’ εαυτήν ανυπέρβλητη, δεν πρέπει να κυριεύει και να καταβάλλει ψυχικά τον άνθρωπο στον καθ’ ημέρα βίο του, αντίθετα οφείλει να τον οπλίζει με την γνώση εκείνη, τη δύναμη και τη ζωντάνια που θα τον κάνουν τελικά να πορεύεται ευτυχώς και επιτυχώς σε όλα τα εγκόσμια, μικρά και μεγάλα. Με τον τρόπο αυτό ο άνθρωπος παίρνει ό,τι του αναλογεί όχι από κάποια προσωπική δωρεά, αλλά από μιαν οικουμενική κληροδοσία, στην οποία ο ίδιος μετέχει και την χαίρεται στον ύψιστο βαθμό, δείχνοντας συνάμα πόσο την εκτιμά και την αναγνωρίζει, μόνον δια της οδού της αγάπης.

Αγαπημένη μας Αγγελική

Πάλεψες και έφυγες από τη ζωή λεβέντικα, όπως ακριβώς έζησες. Προσέφερες πολλά και επειδή δεν σου άρεσαν τα πολλά και κενά λόγια, θα αρκεστούμε να πούμε μετά λόγου γνώσεως πως το πιο πολύτιμο που μας άφησες ήταν το ίδιο το παράδειγμά σου. Την αγάπη μας δεν θα την χάσεις ποτέ, όσο μας επιτρέπουν και οι δικές μας ανθρώπινες δυνάμεις και σε ό,τι κάνουμε από εδώ και πέρα να είσαι βέβαιη πως και θα σε θυμόμαστε, συνεχίζοντας όσα δεν πρόλαβες να ολοκληρώσεις, και θα μας συντροφεύει η επιβλητική και δυναμική μορφή σου, θα μας εμπνέουν οι αρετές και η προσωπικότητά σου.

Ας είναι ελαφρύ το χώμα που θα σε σκεπάσει, καθώς θα ίπταται η ψυχή σου στη γειτονιά των αγγέλων.