ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΣ

Στις διεθνείς ειδήσεις της 6ης Απριλίου 2024 διαβάζουμε ότι στη φημισμένη νήσο Ίμπιζα παρατηρείται το φαινόμενο οι ντόπιοι να κοιμούνται σε αυτοκίνητα, τη στιγμή που κατά τ' άλλα υπάρχει οικονομική άνθηση, καθώς οι τουριστικές επιχειρήσεις λειτουργούν σε υψηλές στροφές.

Την ίδια μέρα έγινε το μεσημέρι στην Αθήνα διαδήλωση νέων, κυρίως, κατοίκων και πορεία από το Θησείο στο Σύνταγμα με κεντρικό σύνθημα "Την πόλη μας θα πάρουμε απ' τους επενδυτές, αντίσταση θα κάνουμε σ' όλες τις γειτονιές" και αιτήματα σχετικά με τον περιορισμό της αλόγιστης τουριστικής εκμετάλλευσης των υπαρχουσών κατοικιών. Τη διαδήλωση στήριξαν και οι βουλευτές της Νέας Αριστεράς (σημαντικό για την παρουσία του νέου αυτού πολιτικού χώρου).

Και οι δύο αυτές ειδήσεις φέρνουν στην επιφάνεια μια προφανή ανισορροπία: Δεν μπορεί να θεωρηθεί δηλωτικό υψηλής οικονομικής ανάπτυξης η αδυναμία εξασφάλισης βασικών αγαθών σε όσους εμπλέκονται στη διαδικασία παραγωγής αγαθών ή, για να είμαστε ακριβέστεροι, δημιουργίας πλούτου.

Την ίδια στιγμή κάποιες άλλες αντιδράσεις κατά της συνήθους, ακόμη και "ανώδυνης", μορφής τουριστικής οικονομίας φαίνεται να επικεντρώνονται σε περιβαλλοντικές ανησυχίες. Η επίγνωση ότι ο κίνδυνος για κλιματική καταστροφή είναι άμεσος οδήγησε Ολλανδούς ακτιβιστές με την υψηλή υποστήριξη της Γκρέτα Τούνμπεργκ να αποκλείσουν τον αυτοκινητόδρομο προς Χάγη πάλι την ίδια μέρα, στις 6 Απριλίου, ένα ζεστό Σάββατο μεσημέρι, όταν χιλιάδες εκδρομείς αναζητούσαν διέξοδο προς τη θάλασσα. Το αποτέλεσμα ήταν η Γκρέτα και οι άλλοι συναγωνιστές να συλληφθούν και να κρατηθούν προσωρινά κι έτσι να γίνουν θέμα στη διεθνή ειδησεογραφία (σίγουρα θετικό είναι αυτό).

Ποιες αρχές πρέπει να επικρατήσουν στην εξασφάλιση και διαχείριση των πόρων που προέρχονται από τον τουρισμό; Η αμοιβή των εργαζομένων πρέπει, βεβαίως, να διαμορφώνεται ανάλογα με την εργασία του καθενός και, εφόσον ζούμε σε καπιταλιστική οικονομία, με δεδομένες τις άνισες αφετηριακές προϋποθέσεις. Τούτο σημαίνει με απλά λόγια ότι ανισότητες υφίστανται τόσο στην αφετηρία, όσο και στην ολοκλήρωση της οικονομικής διαδικασίας. καθώς κάποιοι είναι έχοντες και κατέχοντες και εισέρχονται στη διαδικασία πραγματοποιώντας επενδύσεις και αναμένοντας να εισπράξουν κέρδη, ενώ για κάποιους άλλους, τους πολλούς, το ζητούμενο είναι ο βιοπορισμός και η εξασφάλιση ενός στοιχειωδώς ανεκτού επιπέδου διαβίωσης. Όμως, προκειμένου η όλη διαδικασία να έχει θετικό πρόσημο, δηλαδή να είναι αποδεκτή, ανεκτή και καρποφόρα στο σύνολό της, πρέπει όχι απλώς να διασφαλίζει την απλή επιβίωση σε όλους, αλλά και επιπλέον να τους επιτρέπει να βιώνουν την πραγμάτωση δύο βασικών εννοιών, της αξιοπρέπειας και της δικαιοσύνης. Στην περίπτωση των νέων εργαζομένων του τουρισμού στην Ίμπιζα, τη Μύκονο, τη Σαντορίνη και τα Κανάρια Νησιά, ούτε το ένα συμβαίνει, ούτε και το άλλο.

Στα Κανάρια Νησιά εν τω μεταξύ, οι αντιδράσεις και οι αμφισβητήσεις γίνονται κόμη πιο ριζικές, Οι κάτοικοι διαδηλώνουν και διαμαρτύρονται φτάνοντας μέχρι και σε απεργία πείνας ζητώντας τον περιορισμό της αλόγιστης τουριστικής "ανάπτυξης", η οποία έχει ως συνέπεια να είναι πλέον αφιλόξενη η πατρίδα για τους ίδιους τους πολίτες της, ενώ και ακτιβιστές, όπως ο Βίκτορ Μαρτίν (Victor Martin), καθηγητής Γεωγραφίας στο τοπικό Πανεπιστήμιο, επιχειρούν να αντισταθούν στην τουριστική λαίλαπα, ορατές πλευρές της οποίας είναι η εκρίζωση παραδοσιακών μορφών οικονομικής δραστηριότητας, η ακρίβεια και τα απλησίαστα ενοίκια για τους ντόπιους. Και από την άλλη στη Βενετία οι τοπικές αρχές αποφασίζουν την επιβολή ενός χρηματικού αντιτίμου προς τους τουρίστες σε περιόδους αιχμής προκειμένου να ανασχέσουν τα μεγάλα κύματα τουριστών, να καταστήσουν δυνατή την ορθολογική διαχείρισή τους, αλλά  και να εξασφαλίσουν κάποιους πόρους για έργα τουριστικής υποδομής.

Ένα γεγονός που θα σημαδέψει την ιστορία της κρίσης του υπερτουρισμού είναι η κατάρρευση του εξώστη ενός τουριστικού εστιατορίου στο επίκεντρο της υπεραναπτυγμένης Μαγιόρκα. Το βράδυ της 23ης Μαΐου 2024 στην πολυσύχναστη Playa de Palma βρήκαν με αυτόν τον τρόπο 4 άνθρωποι τον θάνατο και τραυματίστηκαν πολλοί. Η ευστάθεια των κτιρίων υπονομεύεται από τις πολλές κακοτεχνίες και τούτες με τη σειρά τους ανάγονται στην επιθυμία των "επιχειρηματιών" για γρήγορο και εύκολο κέρδος. Στην επαύριο του τραγικού αυτού συμβάντος χιλιάδες κάτοικοι διαδήλωσαν μαζικά στους δρόμους της Μαγιόρκα και ανέδειξαν με έμφαση τα πολλά και χρονίζοντα προβλήματα που προκαλεί η "μονοκαλλιέργεια" της "βαριάς βιομηχανίας" του τουρισμού. 

Σε έναν ιδεώδη κόσμο οι άνθρωποι απολαμβάνουν τα αγαθά της επαφής με το φυσικό περιβάλλον με ελευθερία και χωρίς να διαταράσσουν την ισορροπία του οικοσυστήματος.Υπάρχει άραγε ελπίδα; Και αν ναι, για ποιους; Στις 23 Απριλίου 2024 το Spiegel δημοσιεύει συνέντευξη της Hedda Felin, διευθύνουσας συμβούλου του νορβηγικού τμήματος της Hurtigruten, φημισμένης ναυτιλιακής εταιρείας με ειδίκευση στις κρουαζιέρες, στην οποία εξαγγέλλεται και εξηγείται η κατασκευή μέχρι το 2030 του πλοίου "Sea-Zero", το οποίο θα κινείται με ιστία και ηλιακούς συλλέκτες και θα συμβάλει στην επικράτηση ενός πιο ισορροπημένου και οικολογικού τουριστικού μοντέλου στις γραφικές νορβηγικές ακτές.

Ας κρατήσουμε το εξής πολύ απλό: η Νορβηγία έχει τουρισμό και φροντίζει για το μέλλον του, ωστόσο ΔΕΝ ΖΕΙ ΑΠΟ ΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟ, όπως δυστυχώς κατέληξαν να κάνουν οι χώρες του ευρωπαϊκού και του παγκόσμιου Νότου.